مزایا و مضرات فولات برای بدن
کمبود فولات در زنان باردار باعث ایجاد نقص‌های مادرزادی میشود.
فولات در زمره یکی از ۸ ویتامینی است که برای شکل‌دهی به سلول‌های قرمز و سفید خون در مغز استخوان، تبدیل کربوهیدرات به انرژی و تولید DNA و RNA لازم است.
جذب فولات کافی در طول دوره‌ی رشد سریع مانند دوران بارداری، نوزادی و بزرگسالی بسیار حائز اهمیت است.
فولات یا اسید فولیک در گستره‌ی وسیعی از موادغذایی مانند سبزیجات سبز برگدار، غلات،گوشت و میوه یافت می‌شوند.
مقدار مجاز توصیه شده (RDA) برای افراد ۱۴ سال به بالا ۴۰۰ میکروگرم در روز است.
به زنان باردار توصیه میشود مصرف فولات را به ۶۰۰ میکروگرم در روز افزایش دهند تا مانع از آسیب به شبکه‌ی لوله‌ی عصبی در جنین شود.
از عمده دلایل کمبود فولات رژیم غذایی نامناسب، اعتیاد به الکل، نیاز‌های مربوط به رشد و اختلالات روده‌ای میباشد که منجر به عدم جذب فولات می‌گردد.
گرچه مکمل‌های فولات موجود می‌باشند اما همیشه بهتر است که ویتامین‌ها یا مواد معدنی را از طریق مواد غذایی جذب کنیم. مصرف هیچ ماده‌ی غذایی به تنهایی قادر به تامین ویتامین یا مواد معدنی مورد نظر بدن ما نیستند، بلکه عملکرد آنها در کنار یکدیگر شکل می‌گیرد.
زمان بارها و بارها ثابت نموده که مصرف مکملی خاص و منحصر به فرد قادر به تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن برای سلامت نخواهد بود.
ابتدا بر جذب فولات مورد نیاز روزانه از طریق مواد غذایی تمرکز کنید سپس از مکمل‌ها به عنوان یک پشتیبان استفاده کنید.
برترین منبع فولات سبزیجات سبز رنگ هستند.
فواید مصرف فولات در حفظ سلامت
کاهش خطر نقص‌های مادرزادی
جذب فولیک اسید کافی در بین زنان باردار به جهت حفظ نوزاد آنها در مقابل سقط غیرعمدی جنین و نقص لوله‌ی عصبی ضروریست. همچنین تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که وضعیت فولات یک پدر قبل از لقاح نیز ممکن است مهم باشد. در تحقیقی که در دانشگاه McGill صورت پذیرفت, کمبود فولات والدین در موش‌ها تا ۳۰درصد منجر به افزایش اختلالات مادرزادی نسبت به فرزندانی که والدینشان با کمبود فولات مواجه نبودند، می‌شد.
کاهش خطر ابتلا به افسردگی
فولات با جلوگیری از افزایش تشکیل هموسیستین در بدن که مانع از انتقال خون و سایر مواد مغذی به مغز شود، کمک شایانی به ما می‌کند. افزایش هموسیستین در ترشح هورمون سروتنین، که پدید آورنده‌ی حس خوب در بدن، دوپامین و نوراپی‌نفرین که نه تنها برای بهبود خلق و خوی بلکه برای تنظیم خواب و اشتها می‌شوند، اختلالاتی ایجاد می‌کند.
حفظ سلامت قلب
همچنین افزایش میزان هموسیستین یکی از علائم بیماری تصلب شرائین قلب است. افرادی که هموسیستین آنها از سطح نرمال بالاتر است، ۱.۷ برابر بیشتر دچار بیماری‌های قلبی و ۲.۵ برابر بیشتر دچار حملات قلبی می‌شوند.
پیشگیری از سرطان
اثبات شده که جذب فولات اندک، سبب افزایش سرطان سینه در زنان میشود. همچنین نشان داده شده که جذب کافی فولات از غذاهای مصرفی به مقابله با سرطان روده بزرگ، معده، لوزالمعده و سرطان‌های مربوط به گردن کمک می‌کند. اگرچه مکانیسم حفاظت معمولا نا‌مشخص است، اما محققان بر این باورند که تاثیرات فولات با نقشش در تولید DNA و RNA و پیشگیری از جهش‌های ناخواسته مرتبط است. اما شواهدی دال بر اینکه مکمل‌ها نیز تاثیرات مشابه ضدسرطانی دارند، در دست نیست.
مزایا و مضرات فولات برای بدن
مواد غذایی حاوی فولات
غلات و حبوبات
دسترسی زیستی به فولات (توانایی بدن در جذب، استفاده و حفظ) در خوراکی‌ها به طرز قابل توجهی متغییر و محاسبه آن امریست مشکل. ۱۵۰ نوع مختلف فولات وجود دارد که بین ۵۰ تا ۹۰٪ آن در فرایند پخت، نگهداری یا عمل‌آوری از دست میرود. برترین منبع فولات سبزیجات سبز، بنشن و جگر هستند. همچنین فولات به برخی از غذاهای آماده‌ی تهیه شده از غلات برای صبحانه و سایر غذاهای تقویتی افزوده میشود.
مارچوبه و عدس حاوی مقادیر فراوانی فولات هستند و در زمر‌ه‌ی غذاهای سرشار از فلات به شمار می‌روند .
- مارچوبه، پخته شده ، ۱ فنجان: ۲۴۳ میکروگرم
- جگر گاو، پخته، ۹۵ گرم: ۲۱۵ میکروگرم
- لوبیا چشم بلبلی پخته، یک دوم فنجان: ۱۷۹ میکروگرم
- عدس پخته، ۱ فنجان: ۱۶۸ میکروگرم
- لوبیا سفید پخته، یک دوم فنجان :۱۳۲ میکروگرم
- اسفناج پخته، یک دوم فنجان: ۱۳۱ میکروگرم
- کاهو، خرد شده، ۱ فنجان:۵۹ میکروگرم
- آواکادو خام, یک دوم فنجان: ۵۹ میکروگرم
- زرده تخم مرغ ، ۱ و ۲۷میکروگرم
- موز ، ۱ و ۲۴ میکروگرم
- قارچ ، کبابی شده، ا فنجان:۲۳ میکروگرم
خطرات بالقوه‌ی ناشی ازمصرف فولات
هیچ تاثیر معکوسی از جذب بالای فولات خوراکی گزارش نشده است. اما سطح بالای جذب اسید فولیک در سیاهرگ یا رگ ممکن است باعث حمله ناگهانی شود.
قبل از شروع مصرف مکمل فولات با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید خللی در داروی در حال مصرف شما به وجود نمی‌آورد. مصرف طولانی مدت مکمل فولات ممکن است متضمن خطرات احتمالی بر سلامتی یا منجر به کمبود۱۲ B شود.
پیروی از یک رژیم غذایی کامل یا یک برنامه غذایی همه جانبه در پیشگیری از بیماری‌ها و رسیدن به سلامتی مطلوب از اهمیت ویژه‌ی برخوردار است.
به جای تمرکز بر غذایی خاص و البته مغذی به عنوان کلید سلامت، بهتر است که از یک رژیم غذایی متنوع پیروی کنید.
تست فیبرونکتین جنینی (fetal fibronectin testing)
این تست در هفته 22 تا 35 بارداری، خطر زایمان زودرس را پیش بینی می نماید. هدف از این تست، جلوگیری از مشکلات بالقوه در نوزادان نارس می باشد.
برای انجام تست fFN ، از مایع واژینال یا سرویکس نمونه گیری می شود. fFN یک گلیکوپروتئین در مرز بین کیسه آمنیوتیک و دیواره رحم است. میزان بالای این پروتئین می تواند به دلایلی غیر از زایمان زودرس باشد. بنابراین یک fFN مثبت خیلی پیش بینی کننده خوبی برای زایمان زودرس نیست. اما باید به این مسئله توجه نمود که نتیجه منفی این تست، پیش بینی کننده بسیار خوبی می باشد که زایمان در طی 7 تا 14 روز آینده رخ نمی دهد. از آنجا که وجود خطر زایمان زودرس همراه است با مراقبت های ویژه زنانی که احتمال زایمان زودرس در آن ها وجود دارد، بنابراین تست fFN ، بستری شدن و درمان داروئی غیر ضروری را کاهش می دهد.
Cell free fetal DNA (CffDNA)
این تست همچنین به عنوان Noninvasive prenatal testing (NIPT) یا Noninvasive prenatal diagnosis (NIPD) شناخته می شود.
تست CffDNA یک تست خون غیر تهاجمی از مادر است که خطر بارداری با جنینی دارای مشکلات کروموزومی را در مراحل اولیه بارداری تعیین می نماید. تست تنها نیاز به یک خون گیری معمول از زن باردار داشته و می تواند در هفته 10 بارداری انجام شود. نمونه خون برای مواد ژنتیکی رها شده از سلول جنینی در جریان خون مورد بررسی قرار می گیرد.
تست غربالگری اولیه، خطر 3 نقص در جنین در حال رشد که ناشی از کروموزوم اضافی (تریزومی) شامل سندرم دان (تریزومی 21)، سندرم ادوارد (تریزومی 18) و سندرم پاتائو (تریزومی 13) است را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین برای شناسایی موارد نادر کروموزوم اضافی یا حذف قطعه کروموزومی (ریز حذف ها) به کار می رود. این تست توانایی شناسایی 98 درصد سندرم دان با مثبت کاذب 5/0 درصد را نشان می دهد. غربالگری سه ماهه اول تنها خطر سندرم دان و ادوارد را بررسی می نماید، در حالی که CffDNA غربالگری برای 3 تریزومی ذکر شده در فوق و قدرت بررسی های بیشتر را دارد.
پیشنهادات:
براساس پیشنهاد ACOG، به زنان باردار در مورد فواید غربالگری قبل از تولد بوسیله پرشک و مشاور ژنتیک خود آگاهی داده شود. غربالگری معمولی مانند غربالگری سرم مادر در سه ماهه دوم، بهترین انتخاب برای زنانی است که خطر، داشتن جنین با مشکلات کروموزومی در آن ها کم است. اگرچه تمام زنان باردار بدون توجه به احتمال نقص کروموزومی، می توانند این تست را انتخاب نمایند. ACOG همچنین انجام این تست را در زنان با سن بالاتر از 35 یا بیشتر، زنان با تاریخچه یک حاملگی با جنین تریزومی و زنانی که یافته های سونوگرافی خطر بالایی را نشان می دهد پیشنهاد می کند.
این تست تنها تریزومی های خیلی شایع را مورد بررسی قرار داده و زنان باید با توجه به محدودیت های این تست دست به انتخاب بزنند. در این تست احتمال مثبت و منفی کاذب وجود دارد. یک نتیجه منفی دلیل بر سلامت کامل جنین نبوده و زنان با نتیجه مثبت، باید به مشاور ژنتیک مراجعه و تست های تائیدی کریوسنتز یا آمینوسنتز را انجام دهند.
غربالگری سرم مادر در سه ماهه دوم
در بین هفته 12 تا 20 بارداری، تست غربالگری سرم مادر برای سندرم دان و نقص های لوله عصبی باز مانند spina bifida انجام می شود. در پنل غربالگری مذکور، آلفا فیتو پروتئین، hCG، استریول غیرکنژوگه و گاهی اوقات اینهبین A مورد اندازه گیری قرار می گیرد. بسته به تعداد مارکر مورد اندازه گیری قرار گرفته، پنل سه مارکری و یا چهار مارکری (qual marker; کواد مارکر) نامیده می شود. پنل غربالگری سرم مادر، یک فرصتی برای بررسی خطر نقص های کروموزومی بدون روش های تهاجمی مانند آمینوسنتز را فراهم می آورد. تنها بیمارانی که نتایج تست غربالگری آن ها یک مشکل بالقوه را نشان می دهد، مورد آمنیوسنتز قرار می گیرند. در طی سه ماهه دوم، این توقع وجود دارد که سطح آلفا فیتو پروتئین و استریول غیر کنژوگه افزایش یابد و مقدار hCG کاهش و اینهبین A تقریبا ثابت بماند.
آلفا فیتو پروتئین توسط جنین ساخته و وارد خون مادر می شود. جنین با نقص لوله عصبی یک شکافی در طول نخاع یا سر دارند که سبب افزایش میزان این پروتئین در جریان خون مادر می شود. آلفا فیتو پروتئین، همچنین به علت جنین چند قلوه، اشتباه در محاسبه سن بارداری و نقص در دیواره شکمی و یا به دلیل ناشناخته افزایش می یابد. درخواست اولتراسوند سن جنین و تعداد جنین را مشخص می نماید. در مادر باردار با جنین دارای مشکلات کروموزومی، غربالگری سه و چهار مارکری تمایل به نشان دادن کاهش سطح آلفا فیتو پروتئین و استریول و افزایش سطح hCG و اینهبین A دارد. نتایج تست براساس سن مادر و وزن بررسی می شود. در گزارشاتی که افزایش آلفا فیتو پروتئین را نشان می دهند، تنها یک درصد از جنین ها واقعا دارای نقص می باشند. اگر نتایج تست ها غیر نرمال باشد، مشاوره ژنتیک و آمینوسنتز برای بررسی بیشتر باید لحاظ گردد.
سندرم داون
این سندروم شامل یک سری از علائم ذهنی و جسمی است که در نتیجه یک کپی اضافه از کروموزوم شماره 21 در انسان ایجاد می شود و آن را تریزومی 21 می نامند و تا کنون راه درمانی برای این مبتلایان یافت نشده است و اگر چه هر زنی در هر سنی ممکن است بچه مبتلا به سندروم داون به دنیا بیاورد ولی این احتمال با افزایش سن بالا می رود.
سندروم داون یکی از دلایل شناخته شده عقب ماندگی ذهنی است که معمولاً در بین 800-700 نوزاد متولد شده، یک نوزاد به آن مبتلا می شود (که البته بستگی مستقیم با سن مادر دارد). این شیوع شامل 1600/1 در زنان 20 ساله، 1000/1 در زنان 30 ساله و 112/1 در زنان 40 ساله می باشد.
اگر چه افراد مبتلا به این سندروم ممکن است دارای نشانه های مشترک فیزیکی و ذهنی باشند اما علائم این سندروم می تواند از خفیف تا شدید تغییر یابد. معمولاً رشد ذهنی و جسمی در افراد مبتلا به سندروم داون نسبت به افراد عادی کندتر است. تأثیر در رشد زبانی و کاهش سرعت رشد نیز از علائم دیگر آن است.
بعضی از علائم فیزیکی مشترک بین افراد مبتلا به سندروم داون شامل موارد زیر است:
- صورت پهن به همراه انحراف چشم ها به سمت بالا،
- گردن کوتاه و شکل غیر طبیعی گوش ها،
- چروک های عمیق در کف دست،
- لک های سفید در ناحیه عنبیه چشم،
- قدرت ضعیف عضلات،
- دست ها و پاهای کوچک،
- بیماری های قلبی مادرزادی،
- مشکل شنوائی و . . . از علائم دیگر آن می باشد.
سندروم داون شایع ترین اختلال کروموزومی در نوزادان است که به نسبت 700/1 تولد رخ می دهد و ممکن است هر زن بارداری را متأثر کند اما بعضی در معرض ریسک بالاتری نسبت به دیگران هستند. انجمن زنان و زایمان آمریکا پیشنهاد اکید می کند که تمامی زنان باردار برای غربالگری سندروم داون اقدام نمایند. اما زمانی که نشانه های زیر را دارند باید به جای آزمایش های غربالگری از آزمایش های تشخیصی همانند آمنیوسنتز و CVS استفاده نمایند:
- حاملگی قبلی با اختلال کروموزومی
- اختلال ساختمان بدنی بچه در زایمان قبلی
- اختلالات کروموزومی در خانواده والدین..
آزمایشات جهت غربالگری و ریسک سندروم داون
- در سه ماهه اول حاملگی با آزمایش (دابل مارکر(
- در سه ماهه دوم حاملگی با آزمایش (تریپل مارکر و کوادروپل مارکر(
- آزمایش IPS که ادغام نتایج سه ماهه اول و دوم است.
