پارگی کیسه آب ممکن است در هر زمانی از بارداری رخ دهد. این اتفاق گاهی به اشتباه با دفع ترشحات روشن یا نشت مقدار کمی ادرار اشتباه گرفته می‌شود. پای صحبت‌های دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان، نشسته‌ایم تا با این مشکل، بیشتر آشنا ‌شویم .

کیسه آب چیست و چرا وجودش اهمیت دارد؟

در اولین هفته‌ای که جنین داخل رحم تشکیل می‌شود، کیسه‌ای به دور او شکل می‌گیرد که درون این کیسه، مقداری آب وجود دارد.این مایع که برای ادامه حیات جنین لازم و ضروری است به نام مایع آمنیوتیک معروف است.جنین تقریبا در داخل این مایع شناور است و این مایع نقش مهمی در سلامت او دارد. موادی که جنین به شکل ادرار دفع می‌کند، وارد این آب شده و مجددا توسط جنین بلعیده می‌شود و در واقع، نوعی تبادل بین مایع و یون‌ها صورت می‌گیرد. اگر جنین تحت فشار قرار بگیرد و میزان مایعات کاهش پیدا کند، ممکن است دچار عارضه‌ها و اختلال‌های جدی شود و حتی گاهی اوقات، این مساله به از دست رفتن یک عضو یا مرگ وی منجر می‌شود .

وظایف این کیسه چیست؟

وجود مایع در کیسه آمنیوتیک و در اطراف جنین، هم جلوی حوادث و آسیب‌ها را می‌گیرد و هم در حقیقت، بستری است که جنین به وسیله آن می‌تواند به زندگی طبیعی خود ادامه دهد و در صورت کاهش مایع درون آن، خطرهای زیادی او را تهدید می‌کند .

چرا کیسه آب پاره می‌شود؟

علت اصلی پارگی کیسه آب در دو‌سوم موارد نامشخص است اما یکی از دلایلی که مشخص و شایعند، عفونت‌ها هستند. عفونتی که بتواند وارد خون شود، می‌تواند برای جنین خطرناک باشد؛ چرا که با افزایش درجه حرارت مادر همراه است و این مساله می‌تواند زمینه‌ساز پارگی کیسه آب شود.

عفونت‌های موضعی هم می‌توانند سبب پارگی زودرس شوند. چنین عفونتی اگر در قسمت دستگاه تناسلی ایجاد شود، ممکن است به طرف رحم حرکت کرده و سبب آزاد شدن مواد التهابی (پروستا‌گلاندین‌ها) و پاره شدن کیسه آب می‌شود. از عوامل دیگر می‌توان به تروما (ضربه)، حوادث، تصادفات و زمین خوردن شدید اشاره کرد که می‌توانند باعث پارگی کیسه آب شوند.

 ناهنجاری‌های رحمی مانند رحم تک‌شاخ، دوشاخ یا انواع دیگر، نارسایی‌هایی که در دهانه رحم وجود دارد و طول کوتاه دهانه رحم و باز شدن ناگهانی دهانه رحم نیز می‌توانند به پاره شدن کیسه آب منجر شوند. اندازه طول دهانه رحم اگر کمتر از حد عادی باشد، می‌تواند زمینه‌ساز پارگی زودرس کیسه آب شود.

اختلال‌های وضعیت قرارگیری جنین در رحم و همچنین برخی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های مادری نظیر فشارخون و دیابت که با افزایش میزان مایع آمنیوتیک همراه است، می‌تواند باعث پارگی زودرس کیسه آب شود. به طور کلی، می‌توان گفت هر علتی که باعث اتساع بیش از حد رحم شود و حجم مایع را افزایش بدهد، می‌تواند به پارگی زودرس کیسه آب منجر شود. چندقلویی، سابقه پارگی کیسه آب در بارداری‌های قبلی و جراحی‌های قبلی دهانه رحم نیز می‌توانند در این امر دخیل باشند .

آیا می‌توان مانع از پارگی کیسه آب شد؟

گاهی اوقات نمی‌توان جلوی برخی مشکلات را گرفت اما در مواردی که مشکلات دهانه رحمی وجود دارد، می‌توان با دوختن دهانه رحم و برخی اقدام‌های دیگر، مانع از پارگی زودرس کیسه‌آب شد.خوشبختانه اکثر پارگی‌های کیسه آب در اواخر بارداری اتفاق می‌افتد ولی در هر شرایطی ممکن است ایجاد شود.این مشکل در ماه‌های پایین بارداری کمتر اتفاق می‌افتد .

بعد از پارگی کیسه آب چه اقدامی باید انجام ‌شود؟

از آنجایی که جنین می‌تواند از هفته 26 تا 28 هفتگی زنده بماند و قبل از آن معمولا بچه قادر به زنده ماندن نیست، اگر پارگی قبل از هفته 26 باشد، متاسفانه عوارض بیشتری سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند؛ چرا که نمی‌توان بچه‌را نگه داشت و مادر باید بستری شود و تحت‌نظر قرار بگیرد.

 در ماه‌های بالاتر، حدود 34 تا 36 هفتگی، ترجیح داده می‌شود که جنین در داخل رحم بماند. اگر پارگی کیسه آب واضح نباشد، مادر باید تحت‌نظر باشد و روزانه آزمایش‌های لازم انجام ‌شود و از نظر بروز تب هم کنترل ‌شود. همچنین ضربان قلب جنین و علایم حیات او چک می‌شود تا دچار مشکل خاصی نشود.

معمولا آنتی‌بیوتیک هم با نظر پزشک برایش تجویز می‌شود. اگر پارگی کیسه‌آب واضح و زیاد باشد، نگه داشتن بچه صلاح نیست؛ چرا که ممکن است روی بند ناف فشار وارد شده و این موجب اختلال در جریان خون بچه شود.در این شرایط باید به بارداری خاتمه داد. در مواردی که پارگی اندک است، گاهی حتی دیده شده که استراحت مادر می‌تواند سبب تشکیل مجدد مایع آمنیوتیک شود .